Iyen Emwen Etin ne O Kheke
Omwan na
ya wewe Vbe Uhunmwun oto-agbon hia
Emwen okaro
Vbe ikpede nogie-igbe, vbe uki nogiweva vbe
ukpo 1948, Iko asikoko oghe Akugbe Uhunmwun
Evbo hia, na ye Iyen emwen oghe etin ne o
kheke ne omwanagbon gha mween, wewe; a gben
emwen na hia ladian vbe ipapa ebe ne o lele
ona. Vbe iyeke ona, Iko Asikoko na da tie
uhunmwun evbo hia ni re emeba ne iran ye emwen
na wewe, ne iran taen ye ehe na, gha na mie
onren ne iran tiere,rhan oto ere katekate vbe
owa ebe kevbe owa iruemwin ovbehe hia, vbe na
gbe awawe ye etin domwande uhunmwun evbo ra
ikinkin evbo
A bie emwan hia umwon-mwen bie etin nai
setin ye ero gbe re kevbe ayan-egbe-omwan.
Avbe Akugbe Uhunmwun Evbo rrie egbe yo
kankankan ne iran ya ru asa kevbe ugue ye etin
ne o kheke domwande-omwan.
Ebe iruemwin ne Akugbe Uhunmwun Evbo gben o
re o rhie amwentin yan ne emwan ughughan hia
neo rre agbon naa, vbe uwu ezi etin emwin ne o
kheke ne omwan kevbe uyi oghe omwan.
Vbe uwe Amuso Iyen emwen etin ne o kheke ne
omwanikomwan, Uhunmwun Evbo hia Nikugbe khare
vbe na i na gbe awawe yo we etin nii ne o
kheke omwan ikomwan umwon-mwen ne o ne
domwande oghoe.
Etin emwi ne o kheke na, oghue iran khin.
Etin na hia khekue
Okere ne uwe ren iran. Ru Iyobo ne u ya ton
iran mu gbe ukhunmwun, kevbe ne ugha re ugbe
rue kevbe ne emwanike-emwan hia.
Ne o karo vbe uhunmwun emwen
Vbene a na mie wee ayere ero wee etin ne o
kheke emwan hia fere oro re eyato oghe
arhiegbe, emwanta kevbe ofunmwengbe vbe agbon.
Vbene a na mie wee etin emwin ne o kheke ne
omwan ne a ma ka yo, ne o si uyinmwen
obuluku-obuluza, ne o rhu emwan aro ekhoe,
kevbe agbon node ne emwan nagbon gha na ghao
rhie orhienrhien arriegbe ne omwan ya ta emwen
ne o ho ne o ta vbe uwu amuentinyan kevbe
arhiegbe hin obo ohan ke aimwen rre, ne a ya
wewe zeevbe ida-eho oghe emwan kekan hia,
Vbene a ne mie wee emwin ne o kere ne o wee
na ghe ye atua tua emwan, ne iran ghe ya gha
gbodan ghe uyinmwen ne o wegbe kevbe oderhu
emwan ne i mween ase serrio wee ne ilele, oghe
uhi ru gue etin omwan ne o khekee,
Vbene a na mie wee okere na ru alaghodaro
oghe ayin-kugbe vbe ose vbe adese uhunmwun
evbo hia,
Vbene a na mie wee Akugbe Uhunmwun Evbo hia
tae guobo vbe Ebe Emwanmwan Emwe Iruemwin ne
iran gben wee iran mween amuentin yan etin nii
ne o kheke omwan we ne ikpia kevbe ikhuo gha
re umwonmwen vbe ilele etin ne o kheke iran,
kevbe ikhua gha re umwonmwen vbe ilele etin ne
o kheke iran, kevbe wee iran vbe muegbe ne
iran ya ru alaghodaro ne o nase ye aro oghe
omwan vbe uwu ayan-egbe-omwan ne o kpolo se,
Vbene a mie, wee otu arrioba hia yanren ne
iran ya ku iro-kugbe yaba Akugbe Uhunmwun Evbo
hia, ne atonmu gha re uyi kevbe agbarokoto ne
a rhie ne etin emwin ne o kheke ne emwan vbe
uwu arriegbe,
Vbene a mie wee agbon hia renren wee etin
nii hia ne o kheke ne omwan gha mween kevbe
arriegbe oro re emwin ne o kpolo se kpataki na
ya ru amuse ye eyan na,
Rhunmwunda ona, nia
IKO OKULUGBE
Da kha wee
IYEN EMWEN NA RRANREN OGHE
ETIN HIA NE O KHEKE NE EMWAN GHA MWEEN
Ze vbe uhunmwun emwi kpataki ne emwan hia,
ke uhunmwun evbo hia mie, vbe iyeke ona wee
domwande omwan, ke domwande otu vbe uwu evbo,
ghi gha ka iyen emwen oghe etin nii ye ekhoe,
ne iran hia vbodekode ya gha ma emwan emwin,
na mie ehe na mie wee aru alaghodaro ye emwen
na hia, okade-okade, vbe uwu Uhunmwun Evbo
Kevbe adese okpevbo, na mie wee iran mween
atamu ayerero kevbe agbaro-koto vbe ebu emwan
arrioba hia kevbe ebu emwan ne o rre ikinkin
ni ne rre ototo arrioba.
Emwen Nokaro.
Emwan ne agbon hia ne a biere, a bie iran
noyan-egbe iran kevbe wee, umwon-mwen o ree
etin hia ne o kheke iran khin. A ye ewaen
kevbe ekhoe ne o maa wu iran, ne iran gha yin
da egbe vbe orhion oghe eten-okpa.
Emwen nogieva
Dowande �Vomwan ore o mween etin ne o
khekee kevbe a yaan-egbe omwan ovbehe. Iyen
emwen na, vbe ne alughaen ke-alughaen i na rro,
ne o dekaen ovbi evbo ne omwan khin, omwan
fuofua ra okhui-khui okpia ra okhuo, ra ovbi
evbo na ze, ugamwen, otu aze, ra otu eghaevbo,
uhunmwun evbo ra oto evbo ne omwan ke rre,
ukhu ne omwan mween, ubiemwe, ra emwin ovbehe
hia. Levba-sevba, alughaen-ke alughaen ni
khian gha rro vbekpa otu aze ne omwan ye,
ototo evbo ne omwan ke rre, ra arrioba evbo ne
o yaan egbe ere, arrioba edayi ra arrioba ne i
mween ekhae ne egbe ere, ra evbo ne o rre
ototo arrioba ovbehe.
Emwen nogieha
Domwande-omwan mween etin ne o ya gha rro,
ne o gbare ne o yaan egbe ere ke ugue omwan.
Emwen Nogiene
Ai khian mu omwaikomwan ovien, ra ne o gha
ga vbe uwu ovien; ovien kevbe eki ovien ore
awa-abore rua vbe ode hia fere.
Emwen Nogie-Isen.
Ai khian ye etin mu omwankomwan gba na rii
ore oya ne uden ne evbi; ra na ya oya ne o ma
ke na ya ne omwan ne agbon re.
Emwen Nogie-ehan.
Domwande-omwan mween etin na ya ye ero vbe
odaro uhi vbe eheikeihe ne o rhirhi gha ye.
Emwen Nogie-ihinron
Umwonmwen ore emwan hia khin vbe odaro
uhi,kevbe wee iran vbe mween oghae umwonmwen
vbe uwu agbaroghe oghe uhi vbe na i na ru ne
eso aghi se esu rae. Emwan hia ore o kheke na
ya ru asa umwonmwen gue hin na ya ru ne eso
rae ne o rra uhi iyen emwen etin ne o kheke
omwan na, kevbe emwikemwin ne o gha si omwan
la okpa emwen nii.
Emwen Nogie-erenren.
Domwande-omwan mween etin vbe uwu atamu na
ya gualo adolo vbe obo iko ezo nosekpe, vbe
emwen ra uhi oghe eyoto etin na rhie ne vbe
uwu ebe uhi.
Emwen Nogie-ihinrin
Ai khian de obo mu omwanikomwan, na ya etin
mu ren khui, ra ne mu ren ye ewedo, ra na khu
ere hin oto evbo ere rre.
Emwen Nogie-igbe
Domwande-omwan mween oghae umwonmwen ne o
ya ye owa ezo na danmwen eho ezo ere vbene o
kheke,vbe iko ekhaemwen ne o ta emwata, vbe a
gha gualo oto emwin ne o ru, kevbe uhi ne o
rra re.
Emwen Nogie-oworo
- Domwande-omwan ne a tie ere ezo wee o
rra uhi emwin eso, o kheke ne wee na ye aro
oma rrie abe ghe ere rhinrin ate do mien wee
a lele uhi gui ezo nii vbe idagbo vbe uwu
owa ezo; kevbe we emwanmwan rro na ya mudia
ne ne o gui ezo nii.
- Aikhian mu omwaikomwan wee o rriabe
rhunmwunda o ru emwin eso rria abakunu eso,
ne o ma se na bu abe orukho gbe omwan ba,
vbe ilele uhi oghe uhunmwun evbo, vbe eghe
ne o rra uhi nii. Ai khian vbe bu abe irra
uhi ne o kpolo gbe ne o ma kheke gbe omwan;
sokpan na ye omwan abe ne o kheke vbe eghe
ne o na rra uhi nii bu-ohien.
Emwen Nogie-Iweva
Ai khian mu omwanikomwan mudia vbe ne i na
mween oto ere, na gha ta etafia emwin ekhokho
ere, ye egbee ere, owa ere, ra ebe na gben gie
ere, ra na vbe la uwu igbodan sa orho ye uyi
ere kevbe ihe ukpo ere. Domwande-omwan mween
etin oghae na ya rhie asa kevbe ugue uhi ne
vbobo iran ni ta etafia, ra ni gbe odan ghe
omwan.
Emwen Nogie- Iwera
- Domwande-omwan mween etin ne o gha ya
gha rro zee vbe ne o yaan-egbe ere, ne o ya
gha khian yo khian ree, kevbe etin ne o ya
gha mween ehe ne o dia, vbe uwu odin oghe
uhunmwun evboi ke uhunmwun evbo.
- Domwande-omwan mween etin ne o gha ya
kpa vbe evbo-ike-evbo ne o rhirhi gha ye, ke
evbo ere, gha rrie evbo ovbehe; kevbe ne o
ya vbe werriegbe gha dee evbo ere
Emwen Nogie-Iwene
- Domwande-omwan mween etin vbe evbo
ovbehe ne o ye, ne o ya gualo ugue ne egbe
ere, hin obo ukpokpo kevbe oyanghan.
- Etin na i ra setin mien yi vbe ekpa ezo
na tiere, ne o ma kaen irra uhi iwina otu
aze, ra ne etin na mien yi, vbe uyinmwen ne
o ma la uro emwanmwan iruemwin oghe Akugbe
Uhunmwun Evbo hia.
Emwen Nogie-Ekesugie
- Domwande-omwa mween etin ne o gha ya gha
re ovbievbo okpa.
- Ai khian lo etin ne o ma ke yan omwan
ikomwan ya kha wee e ghi re ovbi evbo ne o
wee iren khin; ra na vbe kha wee e i mween
etin ne o ya fi ovbi evbo ne o wee iren khin
werrie.
Emwen Nogie-Eneirrovbugie
- Ikpia-oba kevbe ikhuo-oba hia mween etin
ne iran ya ye oronmwen, ne iran suen egbee
oghe iran, vbe na i na mu idogban-dogban ne
o kaen ehe na ke rre, ovbi evbo ne a khin,
ra ugamwen na ye, gue iran ode. Iran mween
etin umwon-mwen vbe oronmwen rre.
- Iran te la oronmwen, a ghi mien wee
okpia nii kevbe okhuo nii kue yo esese ne
iran ronmwen egbe.
- Egbee o re eyoto otu vbe uwu evbo, ne
iran ye; kevbe wee o kheke ne evbo kevbe
arrioba gha re ugue ne iran.
Emwen Nogie-Ehairrovbugie
- Domwande-omwan mween etin ne o ya yaan
awa, yaan oto kevbe emwin ukhu ere hia,
kevbe wee, iren kevbe emwan ovbehe setin
koko yaan ren kugbe.
- Ai khian loo etin ikpanro ne o ma kheke
ya mien omwanikomwan emwin enren (owa, oto,
ukhu ere hia), na kha wee ei ghi re oghoe.
Emwen Nogie-Evairrovbugie
Domwande-omwan nween etin ne o gha rroo vbe
ne o yaan egbe ere vbe rro, kevbe ugamwen; O
mween etin oghe a yaan egbe omwan, etin ne o
setin ya fi ugamwen ra iyayi ere werrie; kevbe
ode ne oya ga werrie, iren okpa ra ke iren ke
ivbi otu ovbehe de bare ru afiwerrie nii vbe
ekhokho ra vbe azagba; ne o rhiema ode ne o ya
ga, ra ode iyayi na ma emwin la, na ru emwin
la na ru ugamwen la, kevbe igbaro koto.
Emwen Nogie-Okpairrovbugie
Domwande-omwan o re o mween etin a yaan
egbe omwan ne o ya ze iro ekhoe ere kevbe
emwen obo re; o mween etin ne o ya ta emwen ne
o kore ekhoe rre vbe ne ai na ta etafia ye ore
kevbe wee oghi gualo emwin ne o ho oghi mie
onren oghi vbe ta emwin ne o ha ne o ta ma
agbon, la uwu ehe ughughan na la na gue agbon
guan, vbe ne i na mwen idobo.
Emwen Nogie-ugie
- Domwande-omwan re o mween etin a yaan
gbe omwan oghe arukhuerre vbe uwu asikoko
kevbe akoko rroo.
- Ai khian ye etin mu omwanikomwan ne o
debaa otu okpa.
Emwen Nogie-Okpayanugie
- Domwande-omwan o re o mween etin ne o ya
gha mween oghae vbe arrioba evbo ere le uwu
aze emwan ni mien-guan.
- Domwande-omwan o re o mween etin
umwon-mwen ne o ya gha re okpa vbe iwinna
arrioba evbo ere.
- Aho oghe emwan hia o re o khian gha re
eyoto oghe etin arrioba; aho naa o re o
khian gha rhiema vbe eghe-keghe aze ne o la
uhen ne o gha rre ne emwan hia na mween obo,
kevbe we, oghi gha re aze ne a ru vbe
ekhokho ra emwanmwan aze ovbehe na ru la
urro.
Emwen Nogie-Evayanugie
Domwande-omwan zee vbe okpa vbe emwan evbo,
o kheke ne o gha re na ru asa gue, kevbe wee
ovbe mween oghae vbe uwu akugbe uhunmwan evbo,
vbene obo oghe domwande arrioba see na ya ru
emwin hia ne o kheke nee, nei mwen amaru ne o
miehe na gha re ne o ghae, ne o gha mween
alaghodaro vbe orhion.
Emwen Nogie-Ehayanugie
- Domwande-omwan mween etin ne o ya winna,
ra etin ne o ya ze aro iwinna ne o gha winna,
ne o mween igiode emwanmwan iwinna, ne o gha
fu ere egbe rre, kevbe ne o gha rrie ugue
ere vbe obo ai mwen iwinna.
- Domwande-omwan o re o kheke na hae osa
umwonmwen na, ye umwonmwen ne iran winnae,
vbe nai na ze na gha ghae na, kevbe nai ghae
na.
- Domwande-omwan ne o winnaen, o kere ne o
mien igho ne o khekee ye iwinna ne o winnaen,
ne o gha so re ya gbaro ghe egbe ere o re ne
o miehe na gha mween ado-gbano vbe arroo,
kevbe ne o gha mween ode ovbehe ne o gha ya
mien iyobo, deghe o kheke.
- Domwande-omwan mween etin ne o ya deba
otu oseghe emwan iwinna, ne o mien ehe na
gha mween asa gue iwinna ere.
Emwen Nogie-Eneyanugie
Domwande-omwan mween etin ne o ya hewe,
deba omwan eghe iwinna kevbe eghe irhiede na
hae osa yi.
Emwen Nogie-Ekesogban
- Domwande-omwan mween etin ne o gha ya
gha rro vbe isoken, ne o gha rre egberanmwen,
ofunmwegbe ne iren kevbe igie-owa ere, deba
evbare, ukpon, owa na gha dia, kevbe
ukhunmwun na ya gbaro ghe egbe, kevbe
ugamwen ovbehe hia ne o kheke, ke emwin ne o
gha ye egbe ko degha mien wee eghi mween
iwinna, egbe ma rraan ren, setin ghi ru
emwin rhokpa, okhionmaen ra emwin ovbehe na
ya yin, nei ghi mwen ne obo iren ma se.
- O kere ne iye-omo-kevbe omo gha mween
ode kpataki na gha ya gha gbaro ghe iran
kevbe na ya ru iyobo ne iran. Emo hia fere
na bie vbe oronmwen ra na ma bie uwu
oronmwen, khian gha mween orhienrhien ugue
okpa ne o kheke na emo hia vbene alughaen i
na rro.
Emwen Nogie-Eneirrovbogban
- O kere ne domwande-omwan rue ebe. O
kheke ne a mien wee ai ze igho ye iruemwin,
agha rre mien wee owa iruemwin ne o koto see
o re ai hae osa ye o.
- Emo hia fere, o re a khian yi uhi ere na
we ne iran ye owa iruemwin ebe ne o ke oto.
A gha kie owa ebe iruemwin ifuero ye oto,
kevbe we a gha vbe kie owa iruemwin ne o yo
see ye oto ne emo ni ruemwin ebe iran see
omwan na ya rhie omwan obo.
- A khian mien wee a dia iruemwin ye ode
ne o gha na rrie alaghodaro ne o gbae ne
omwan, kevbe ne o ya uyi na rrie ne etin
omwan wegbe kevbe ne ayanegbe omwan hia.
- Iruemwin ghi vbe fon irenmwin mu, a kue
ne a gha yin kugbe vbe ose vbe adese
uhunmwun evbo hia ke otu ugamwen. Osa
ughughan, oghi vbe ru iyobo ne Akugbe
Uhunmwun Evbo hia ne iran ya da emwanmwan
iwinna ofunmwegbe yi ese. Evbi-bie emo mween
etin ne iran ya ze aro iruemwin ne a gha
rhie ne ivbi iran.
Emwen Nogie-Ehairrovbogban
- Domwande-omwan mween etin ne o ya mween
oghae vbe emwin-arre oghe evbo ne o ye, ne o
rrie orhienrhien iwinna ifuezo, kevbe ne o
vbe ghae vbe emwin alaghodaro ifuero ke o
maa ne o ladian vbo.
- Domwande-omwan o re o mween etin na mien
wee a ru asa kevbe ugue ne emwin ifuero ne o
ru ra ebe ne o gben ladian.
Emwen Nogie-Evairrovbogban
O kheke domwande-omwan ne o gha mween oghae
vbe emwanmwan oghe uhunmwun evbo na na gbenne
iyen emwin ne o kaen etin ne omwan mween kevbe
orhiegbe.
Emwen Nogie-Okpairrovbogban
- Domwande-omwan o re o mween iwinna ne o
ru ne evbo ne o ye ne o na yan uho wan
ladian.
- Vbe omwan a gha loo etin ne ore oghoe
kevbe ayaan-egbe-omwan ren, emwin ne ilele
uhi khara okpa kekan o re o khian na gha gbe
uhunmwun koto, rhunmwunda na mien wee a rrie
ogho kevbe uyi ne etin kevbe ayaanegbe omwan
oghe omwan ovbehe, na mien wee uyinmwen ne o
gbae, a ru henne-henne kevbe omaa oghe evbo
nii.
- Ai khian gha loo etin na kevbe
ayaan-agbe omwan na vbe ode ne ogha na gbe
odan ye emwanmwan iruemwin oghe Akugbe
Uhunmwun Evbo hia.
Emwen Nogie-ogban
Emwin okpa i rro vbe uwu Iyen Emwen emwi na
rhaan na ne o rhie etin ne arriobaikarrioba
otuikotu omwaikomwan ne o ya ru emwikemwin ne
o gha si ofuan ne etin kevbe ayaan-egbe omwan
na mwanmwan ye uwu ere.